مدل های رهبری اثربخش

تعاريف رهبری

• رهبری توانايی اعمال نفوذ بر گروه، در جهت تأمين اهداف و جهت دادن به افراد است.
• رهبری هنر نفوذ در ديگران؛ يعنی تاثيرگذاری بر افراد در انجام وظايفشان باميل و علاقه است.
• رهبری فراگرد نفوذ اجتماعی است كه در آن رهبر مشاركت داوطلبانه كاركنان را در تلاش براي كسب هدف‌های سازمانی طلب می كند.
• رهبر شخصی است كه مؤثرترين تغيير را در عملكرد گروه پديد می آورد.
• رهبری در قدرت ترغيب ديگران به تعقيب مشتاقانه هدف های معين خلاصه می شود.
• رهبری، آينده را براي افراد تعريف می كند با كمك چشم انداز آينده افراد را با يكديگر متحد می كند و انگيزه ای را در آنها بوجود می آورد كه عليرغم موانع به آن دست يابند.
• تحول موفقيت آميز، ۷۰ تا ۹۰ درصد به رهبری نیاز دارد و فقط ۱۰ تا ۳۰ درصد به مديريت

نظريه های رهبری

• نظریه های شخصیتی
• نظریه های رفتاری
• نظریه های موقعیتی و اقتضایی
• نگرش جدید به رهبری

نظريه های شخصيتی رهبری Trait theories of leadership

در اين نظريات دهه ۱۹۳۰، رهبر دارای خصوصيات ذاتی است. براساس اين نظريات رهبران، ابرمردانی هستند كه به علت ويژگی هايی كه موهبت الهی است، شايسته رهبری گرديد ه اند.

در يك تحقيق مشخصات زير برای رهبر عنوان شده است:

• هوش
• بلوغ اجتماعی و وسعت دید
• انگیزه های توفیق طلبی و نیل به هدف
• انسان گرایی

در تحقيق ديگری مشخصات زير برای رهبر عنوان شده است:

• جاه طلبی، آرمان خواهی و انرژی
• میل به رهبری
• صداقت
• اعتماد به نفس
• هوشیاری و ذکاوت
• داشتن دانش و اطلاعات

نظريه های رفتاری رهبری Behavioral theories of leadership

رفتار رهبران  در این نظریات (۱۹۴۰-۱۹۹۰) معروف بررسی شده است. در صورت اثبات این نظریات، می توان ویژگیهای رهبری را به همه افراد آموخت و به تعداد بي شمار رهبر موفق تربیت نمود.

مطالعات رهبری در دانشگاه اوهایو

این تحقیقات رهبری در اوایل دهه ۱۹۴۰ آغاز شد. هدف از این تحقیقات شناسایی ابعاد مستقل رفتار رهبر بود. ابعاد رفتار رهبر در دو بعد خلاصه شد:
الف – ابتکار عمل داشتن
– ایفای نقش خوب توسط خود و زیردستان
– تعیین اعضای گروه ها برای انجام کارها
-توجه به زمان بندی و ضرب الاجل
ب – مراعات دیگران
– ایجاد احترام و اعتماد متقابل
– اهمیت به عقاید و احساسات زیردستان
– توجه به رفاه و رضایت کارکنان
تحقیقات اوهایو نشان داد اگر رهبر در هر دو بعد نمره بالایی بگیرد موفق تر خواهد بود. (نسبت به رهبرانی که نمره پایین تری گرفته اند.).
برخی از تحقیقات (نمره مراعات از سوی زیردستان و نمره عملکرد از سوی مافوقان) نشان داد بین این دو عامل رابطه معکوس وجود دارد. موارد استثناء نشان می داد که نیاز است به عوامل موقعیتی نیز توجه شود.

مطالعات رهبری در دانشگاه میشیگان

این تحقیقات رهبری نیز در اوایل دهه ۱۹۴۰ آغاز شد.
هدف از این تحقیقات نیز تعیین ویژگی های رهبر و رابطه آنها با عملکرد وی بود. در این تحقیق نیز دو بعد اصلی شناسایی شد:
الف – توجه به تولید (تولید مدار)
ب – توجه به کارکنان (کارمند مدار)

شبکه مدیریت

بلیک و موتان در دهه ۱۹۶۰ بر اساس تحقیقات اوهایو و میشیگان این نظریه را ارائه دادند. در این نظریه نیز دو بعد:
”توجه به تولید“
و
”توجه به کارکنان“نقش ایفا می کنند.

• مدیریت محو: کمترین قدرت اعمال می شود و کاره ها بدون نظارت مدیریت انجام می شود.
• مدیریت استبدادی: افراد نوعی وسیله برای کار محسوب می شوند.کار باید از طریق دستور و بخشنامه به طور دقیق انجام شود.
• مدیریت باشگاهی: جو دوستانه همراه با توجه دقیق به نیازهای افراد
• مدیریت گروهی: کارها به طور متعهدانه انجام می شود. افراد منافع مشترك دارند و احترام متقابل حاکم است.

نظريه هاي اقتضايي رهبري Contingency theories of leadership

در این نظریات کوشش می شود رابطه اثربخشی و شیوه رهبری بر اساس عوامل موقعیتی بررسی و مطالعه شود. عوامل موقعیتی موثر بر اثر بخشی رهبری نیز تفکیک شده است.

برخی ازمتغیرهای تعدیل کننده درتئوری های اقتضایی

• نوع ساختار
• رابطه رهبر با اعضا
• موضع قدرت رهبر
• روشن بودن نقش زیردستان
• هنجارهای گروه
• در دسترس بودن اطلاعات
• قابلیت پذیرش صمیمات رهبر توسط زیردستان
• رشد و بلوغ زیردستان

تئوری رهبری مبتنی بر موقعیت (هرسی و بلانچارد) Situational Leadership Theory

در این نظریه که یکی از نظریه های متداول است، پیروان مورد توجه ویژه قرار مي گیرند و رهبر بر مبنای بلوغ یا درجه رشد آنها شیوه رهبری مناسب را اتخاذ مي کند.

نگرش جديد به رهبری

۶ سبک نوین رهبری

• آرمانی Visionary “Come with me.” Most Strongly positive
رهبری مبتنی بر آرمان مشترک ، ارزش های والا و افق های روشن آینده

مربی گری Coaching “Try this.” Highly Positive
رهبری مبتنی بر توانمندسازی، شناخت و توسعه استعدادها

• پیوند جویانه Affiliating “People come first.” Positive

• مشارکتی Democratic “What do you think?” Positive
رهبری مبتنی بر حفظ همبستگی و اتحاد، کاهش تعارضات و کار تیمی

• پیشتازی Pacesetting  “Do as I do, now.” Often Highly Negative
رهبری مبتنی بر توان مندی شخصی رهبر، پیشتازی رهبر و پیروی محض پیروان

• آمرانه Commanding “Do what I tell you.” Highly Negative
رهبری مبتنی بر دستورات و فرامین رهبر و اطاعت پیروان